Turizmde Neden Karabük
Bir Dünya Miras Kenti ve “Korumanın Başkenti” Safranbolu
Görülmeye Değer Doğal Güzellikler
Birbirinden Değerli Yerel/ Yöresel Ürünler
Bir Dünya Miras Kenti ve “Korumanın Başkenti” Safranbolu
Karabük; geleneksel Türk toplum yaşantısına ait tüm özellikleri yansıtan, tarihi süreç içinde yaratılan kültürel mirası çevre dokusu içinde koruyan, kent ölçeğinde en iyi korunan ve Türkiye’nin en çok turist ağırlayan kentlerinden biri olan Safranbolu’ya ev sahipliği yapmaktadır. Safranbolu, her zerresi tarih kokan, kültür ile yoğrulmuş ve “Zamanda Yolculuk” yapmak için eşsiz bir kenttir. Her ilçesine doğasının ve tarihinin izlerini bırakan Karabük’te turizm daha çok Safranbolu evleri ve doğa harikası kanyonları ile ön plana çıkmaktadır. Safranbolu’nun bilinen geçmişinin M.Ö. 3000 yıllarına kadar tarihlendirildiği bilinmektedir. Kızılırmak ile Filyos ırmağı arasında kalan bölgede geçmişte Hititler, Frigler, dolaylı yoldan Lidyalılar, Persler, Helenistik Krallıklar (Pondlar), Romalılar, Selçuklular, Çabanoğulları, Candaroğulları ve Osmanlı İmparatorluğu hüküm sürmüştür. Dolayısıyla bölgenin zengin bir tarihi ve kültürel birikimi vardır. İllin en önemli kültürel mirası olan Safranbolu “Dünyada En İyi Korunan İlk 20 Kent” arasında bulunmaktadır. Türkiye’de kent ölçeğinde dünya mirası listesindeki tek yer olma özelliğiyle ön plana çıkar. “Açık Hava Müzesi”, “Kendini Koruyan Kent” ve “Korumanın Başkenti” gibi unvanlarla anılan ilçe, adını bölgede yetişen safran çiçeğinden almaktadır. Türk kent kültürünün en önemli yapı taşları olan ve zamanla terk edilen tarihi konakların ve anıt eserlerin restore edilerek topluma kazandırılması sonucu turizmde yaşanan artışla Safranbolu adeta kimlik değiştirmiştir. İlçeyi, yılda 1 milyonun üzerinde yerli ve yabancı turist ziyaret etmektedir.
Safranbolu, Osmanlı Sarayı ile yakın ilişkilerin kurulmasını sağlayan Kazasker Cinci Hoca, Sadrazam İzzet Mehmet Paşa, Kaptan-ı Derya Salih Paşa, Köprülü Mehmet Paşa gibi isimlerin kültürel katkılarından yüzyıllar sonra bile istifade etmektedir. Önemli isimler sayesinde kente kazandırılan Cinci Hanı ve Hamamı, Köprülü Mehmet Paşa, İzzet Mehmet Paşa, Dağdelen, Hidayetullah ve Kaçak (Lütfiye) camileri, İncekaya Su Kemeri, Eski Hükümet Konağı ve Saat Kulesi, tarihi çeşmeler ile arastalar (loncalar) ziyaretçilerin ilgi odağında yer almaktadır. Osmanlı-Türk yaşamının en güzel ayrıntılarıyla gözlemlediği bir yer olan Safranbolu’da hem kışlık hem yazlık yaşamın ayrı bölgelerde gerçekleşmesini, eski yaşama sanatının ve güzelliğinin günümüze aktarımını görmek mümkündür. Sivil mimari eserler olan evlerin sokaklar boyunca birbirinin göz hakkını ve komşu hakkını gözeterek odağında insan olduğunu bize gösteren Safranbolu, benzersiz bir dünya mirası örneğidir. “Zamanda Yolculuk” sloganıyla yürütülen çalışmalar neticesinde dünyanın 70 ülkesinden turist çeken ilçe, özellikle Tayvan, Japonya ve Güney Kore gibi Uzak Doğu ülkelerinden gelen misafirleri ağırlamaktadır. Safranbolu, tarihi eserleri ve evlerinin yanı sıra, ilgi çekici doğal güzelliklere de sahiptir. Yoğun ormanlık alanları, vadiler ve kanyonlar, çeşitli doğa aktivitelerinin yanı sıra yürüyüş, tırmanma, bisiklet ve kamping gibi imkânlar sunmaktadır. Bu yönüyle Safranbolu ziyaretçilere turistik çeşitlilik ve zengin seçenekler oluşturmaktadır.
Görülmeye Değer Doğal Güzellikler
Tarihi, kültürel ve turistlik değerlerinin yanı sıra çok çeşitli doğal güzelliklere de sahip olan Karabük zengin orman dokusu, birbirinden güzel kanyonları, göletleri, yaylaları, mağaraları ve şelaleleri ile görülmeye değer bir doğa harikasıdır. Ülkemizin en güzel ormanlarına sahip Yenice ilçesi, doğa zengini Ovacık ve Eflani ilçeleri Karabük’ün tüm ülke ve dünyaya adını duyurmasını sağlamıştır Türkiye’nin 4. büyük mağarası olan Bulak (Mencilis) Mağarası hidrolojik olarak aktif bir mağaradır. İçinde yer altı nehirleri, göletler, şelaleler ve eşsiz güzellikteki sarkıt ve dikitleri olan 6,5 km. uzunluğundaki Bulak Mağarasının 380 metrelik bölümünün gezi parkuru ve elektrifikasyonu tamamlanmış ve turizme kazandırılmıştır. Safranbolu’da bulunan Hızar Mağarası dünya mağaralar literatürüne girmiş bir mağaradır.
Karabük kanyonlar bakımından da oldukça zengindir. İncekaya Kanyonu üzerine camdan yapılmış “Kristal Teras” ile Sırçalı Kanyonunda yer alan “Taş Teras” olarak da adlandırılan kayadan doğa harikası bu kanyonların manzarası görülebildiğinden fotoğraf tutkunları bu alanları özellikle görmek istemektedir.
Karabük, yaylaları, zengin ormanları, florası ve faunası üstün peyzaj görüntüleri ve şifalı otları ile turizm cennetidir. Sorgun, Avdan, Boduroğlu, Dede, Keltepe, Uluyayla, Sarıçiçek, Çakırören, Küçük, Bostancık, Arıcak, Büyükdüz ve Küçükdüz Yaylası gibi alanlar doğa gezileri, doğa sporları, bisiklet turları, atlı yürüyüşler, çadırlı kamp ve tırmanma için turizm çeşitliliğini sağlayan önemli yaylalardır. . Bol oksijenli serin ve temiz havaya sahip olan ve sağlıklı yaşam için önemli olan yaylaların turizmde önemi giderek artmaktadır.
Karabük’te bulunan ve Türkiye’nin en büyük blok ormanları olan Yenice ormanları; ağaçları, derin vadileri, akarsuları ve barındırdığı yaban hayatı çeşitliliğiyle Avrupa’nın 100 orman sıcak noktasından biri kabul edilmektedir. Tropik bölgeler dışında dünyanın ender coğrafyalarında rastlanan anıtsal ağaçları, yemyeşil vadileri, yükseklikleri iki bin metreye varan dağları, derin kanyonları, her daim çağıltılı dereleri, sürpriz şelaleleri, yaban hayatı ve değişik bitki çeşitliliğiyle Yenice Ormanları, farklı outdoor aktiviteleri için gerçek bir ekoturizm merkezidir aynı zamanda.
Günübirlik veya kamplı yürüyüş güzergâhları ile bisiklet rotaları dışında; kanyoning, kaya tırmanışı, kuş gözlemi, foto safari, botanik yürüyüşleri, rafting ve yamaç paraşütü gibi etkinlikler de yapılabilmektedir. Ormanın derinliklerindeki tesisler ve yol boyunca rastlayacağınız pınarlar, doğaseverlerin macera dolu aktivitelerini kolaylaştıran unsurlar arasındadır. Yenice’de doğal kaynaklar ve ekolojik değerler gözetilerek alternatif güzergâhlarla birlikte 396 kilometreye ulaşan, tam 21 yürüyüş rotası mevcuttur.
Karabük’ün coğrafi yapısında dağlık ve ormanlık alanlar önemli yer kaplamakta olup dağ sporları yapmaya uygundur. Önemli dağlar arasında yer alan 1999 rakımlı Keltepe’de kış sporlarına yönelik olarak Keltepe Kayak Merkezi yapımı tamamlanarak ziyaretçilerin hizmetine sunulmuştur.
Birbirinden Değerli Yerel/ Yöresel Ürünler
Yerel kültürün en önemli unsurlarından biri de şüphesiz geleneksel sanatlar ve zanaatlardır. Geçmişte usta-çırak ilişkisi ile sürdürülen bu meslekler günümüzde yavaş yavaş yerini teknolojiye bırakmaktadırlar. Bugün yöremizde geçmişten kalan el sanatları folklorik unsur olmuşlardır.
Eflani’nin “Cember” denilen mahalli başörtüsü, özel olarak örülen çoraplar ve “Dokurcun” adı verilen kadınların entari yerine giydikleri giysiler kaybolmaya yüz tutmuş el sanatlarıdır. Ovacık’ta “İp Bükme” ve bununla ilgili işler, kilim tezgahlarında çul, kilim ve çuval dokunması, ağaç işleri ile taş işlemeciliği sanatı bulunmaktadır. Yenice’de “Düzen” adı verilen dokuma tezgahlarında keten ipliğinden dokunan göynekler (keten gömleği) ile “Kutnu Entariler” ayrıca bastonculuk ve şimşir kaşık yapımı önde gelen el sanatları arasındadır. Safranbolu el sanatlarının günümüze kadar gelmiş ve günümüzde de yapılmakta olan türleri, yemenicilik, deri işlemeciliği, ağaç oymacılığı, semercilik, demircilik ve bakır işlemeciliğidir. Bugün Safranbolu’da hala el sanatları alanında çarşı da üretim yapan zanaat gruplarından az miktarda olsa da semerci, saraç, demirci, bakırcı ve kalaycı bulunmaktadır. Safranbolu’da yapılan el işlemelerinden beyaz iş (delik işi) ve iğne oyası işi ünlüdür. Safranbolu ve köylerinde yaşayan halkın geleneksel olan ürünü bez dokumalardır.
Turizmi destekleyen en önemli unsurların başında yerel lezzetler ve gastronomik değerler gelmektedir. Karabük bu bakımdan da oldukça zengin bir ildir. Keşkek, Safranbolu Baklavası, Perohi, Eflani Hindi Bandırması, Safranbolu Bükmesi, Kuyu Kebabı, Safranbolu Lokumu, Safranlı Pilav, Safranlı Zerde, Cevizli Keşli Yayım ve Kiren Şerbeti gibi lezzetler başı çekmektedir.
Bölgeye özgü olan ve bölgede yetişen tarımsal ürünler de mevcuttur. Bunların başında Safran, Çavuş Üzümü, Maniye Domatesi gibi ürünlerle birlikte ormanda doğal ortamda yetişen mantar, kuşburnu, ıhlamur, kızılcık gibi doğal ürünler de bulunmaktadır. Söz konusu ürünler yörenin mutfağında da önemli bir yer teşkil etmektedir.
Karabük’te coğrafi işaretli beş adet ürün bulunmaktadır. Bunlar; Safranbolu Safranı, Safranbolu Lokumu, Eflani Cember Bezi, Eflani Hindi Bandırması ve Safranbolu Kıtırı’dır.